Ηχεία & Σωστή Τοποθέτηση

[Vini]

Ηχεία, Θεωρία & Σωστή Τοποθέτηση
Αποτελούν τον τελευταίο κρίκο της αλυσίδας ενός συστήματος αναπαραγωγής ήχου και η συμβολή τους είναι πρωταρχικής σημασίας. Η επιλογή των ηχείων είναι αυτή που θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό τον ηχητικό χαρακτήρα του ηχοσυστήματος και επειδή κάθε άνθρωπος είναι ξεχωριστός, από την τεράστια ποικιλία που διατίθεται στην αγορά δεν μπορούμε πολύ εύκολα να ξεχωρίσουμε καλά και κακά ηχεία. Στο χώρο μάλιστα του αυτοκινήτου οι εσωτερικές ιδιομορφίες που έχει κάθε μοντέλο κάνει την επιλογή μεγαφώνων πονοκέφαλο. Συγκεκριμένα δεν είναι μόνο η διάμετρος του μεγαφώνου η ειδοποιός διαφορά από ένα αυτοκίνητο σε ένα άλλο, όπου υπάρχει ευτυχώς μια τυποποίηση. Είναι ακόμα η θέση που προσφέρει κάθε κατασκευαστής για την τοποθέτηση των μεγαφώνων (πχ στην πόρτα, στο ταμπλό, στην εταζέρα ή αλλού) και η ποιότητα του διατιθέμενου χώρου πίσω από το μεγάφωνο ,που είναι ζωτικής σημασίας για την συνολική απόδοσή του. Τα μεγάφωνα που χρησιμοποιούνται στο αυτοκίνητο για την αναπαραγωγή των χαμηλών και μεσαίων συχνοτήτων είναι πιστονικού τύπου (όπως άλλωστε και η συντριπτική πλειοψηφία αυτών του σπιτιού) και το διάφραγμά τους είναι τύπου κώνου. Αυτή η τεχνολογία απαιτεί την τοποθέτηση του μεγαφώνου σε κατάλληλη καμπίνα ώστε η οπίσθια ακτινοβολία του μεγαφώνου ,που είναι εκτός φάσης με την μπροστινή να μην προστεθεί με την μπροστινή οπότε το αποτέλεσμα θα ήταν η ακύρωση των χαμηλών κυρίως συχνοτήτων (λόγω ακριβώς αυτής της διαφοράς φάσης των 180ο). Η καμπίνα αυτή έχει διαφορετικές διαστάσεις για κάθε μεγάφωνο ενώ πρωταρχικό ρόλο παίζει η στιβαρότητα και στεγανότητα αυτής. Στο αυτοκίνητο λοιπόν ,όπου τα παραπάνω στοιχεία είναι καθορισμένα από τον κατασκευαστή, ο ρόλος του εγκαταστάτη είναι να βρει ποιο μεγάφωνο ταιριάζει σε κάθε περίπτωση. Λόγω αυτών των δυσκολιών και επειδή η καμπίνα που προσφέρεται σε κάθε περίπτωση τείνει να μοιάζει με τον τύπο της ακουστικής ανάρτησης (ή κλειστού τύπου, sealed box) τα μεγάφωνα που προορίζονται για το αυτοκίνητο πρέπει είναι κατάλληλα για αυτόν τον τύπο (σε αντίθεση με τα οικιακά όπου οι περισσότερες υλοποιήσεις είναι τύπου bass reflex ή vented box). Επιπλέον επειδή μια πόρτα ,για παράδειγμα ,δεν είναι ότι πιο αεροστεγές υπάρχει καθώς σχεδιάστηκε για να εξυπηρετήσει άλλους σκοπούς, η δουλειά του εγκαταστάτη είναι να την βελτιώσει σε κάποιους τομείς όπως η στιβαρότητα και η στεγανότητα ,τουλάχιστον από την μεριά της καμπίνας των επιβατών. Για αυτό τον σκοπό υπάρχουν στην αγορά αρκετά αποσβεστικά υλικά ,η σωστή χρήση ορισμένων μπορεί να αποδώσει εντυπωσιακά αποτελέσματα. Παρόλα αυτά η θέση και η κλίση ενός μεγαφώνου σε ένα αυτοκίνητο έχει και αυτή σημαντικό ρόλο να επιτελέσει. Είναι γενικώς γνωστό ότι κάθε μεγάφωνο από μία συχνότητα και πάνω παύει να διασπείρει τον ήχο ομοιόμορφα σε κάθε κατεύθυνση ( omnidirectional) και γίνεται κατευθυντικό. Η συχνότητα αυτή είναι ευθέως ανάλογη με την ενεργό διάμετρο του μεγαφώνου. Έτσι λοιπόν καθώς ανεβαίνει η συχνότητα η ένταση μειώνεται όσο απομακρυνόμαστε από τον νοητό άξονα του μεγαφώνου. Έτσι λοιπόν ένα μεγάφωνο με εξαιρετική μεσαία περιοχή (χονδρικά , η περιοχή της ανθρώπινης φωνής) είναι πολύ πιθανό να χαραμιστεί σε ένα αυτοκίνητο όπου η θέση του θα είναι πολύ χαμηλά και υπό μεγάλη γωνία από τους ακροατές (και λέμε πιθανό γιατί η πολυπλοκότητα του εσωτερικού ενός αυτοκινήτου είναι τέτοια ώστε καμία λογική πρόβλεψη να μην είναι αρκετά ασφαλής). Το ίδιο ισχύει και για τις υψηλές συχνότητες. Αυτές ,τα τελευταία χρόνια, αναπαράγονται από tweeters με διάφραγμα τύπου θόλου που προσφέρει αρκετά πλεονεκτήματα σε σχέση με τον κώνο σε αυτή την περιοχή συχνοτήτων. Τα tweeters είναι μικρά σε μέγεθος και αυτό είναι ένα σημαντικό στοιχείο αφού μας κάνει την τοποθέτηση τους πιο εύκολη ,επιτρέποντας δοκιμές σε θέση και κλίση έτσι ώστε να πετύχουμε το βέλτιστο αποτέλεσμα.
Γενικά τα συστήματα του αυτοκινήτου είναι δύο δρόμων με woofer για τις χαμηλές και tweeter για τις υψηλές συχνότητες. Η χρήση ξεχωριστού μεγαφώνου για την αναπαραγωγή των μεσαίων συχνοτήτων δεν είναι ιδιαίτερα συνηθισμένη καθώς σπανίως προσφέρεται τέτοια θέση στα αυτοκίνητα ενώ από την άλλη το ταίριασμα τριών μεγαφώνων είναι μια ιδιαίτερα επίπονη και δαπανηρή ιστορία και δεν οδηγεί πάντα σε επιτυχές αποτέλεσμα, όσο και αν η απόδοση ενός μεγαφώνου στην μεσαία περιοχή είναι πολύ καλύτερη όταν αυτό δεν χρειάζεται να αναπαράγει και χαμηλές. Έτσι ενώ η χρήση midrange δεν είναι ιδιαίτερα συνηθισμένη, από την άλλη η χρήση ξεχωριστού μεγαφώνου για την αναπαραγωγή των πολύ χαμηλών συχνοτήτων (γνωστό ως subwoofer) είναι αρκετά διαδεδομένη. Η διάμετρος αυτών των μεγαφώνων είναι μεγάλη (10'',12'', 15'' ακόμα και 18'') οπότε είναι ευνόητο ότι η τοποθέτησή τους γίνεται στον χώρο των αποσκευών σε μια ειδικά μελετημένη καμπίνα από ξύλο (MDF μεγάλου πάχους). Έτσι ενώ για τα υπόλοιπα μεγάφωνα οι ειδικές ,εκ των υστέρων , κατασκευές (door panels, kick panels) από τον εγκαταστάτη ,με σκοπό την δημιουργία καλυτέρων θέσεων για βέλτιστη απόδοση, αποτελεί την εξαίρεση , για το subwoofer είναι ο κανόνας. Η εγκατάσταση ενός τέτοιου ηχείου στο αυτοκίνητο μπορεί να στερεί όγκο στον χώρο των αποσκευών, πλην όμως η συμβολή του στην αναπαραγωγή των χαμηλών συχνοτήτων είναι εντυπωσιακή.
Σε όλα τα παραπάνω αποφύγαμε να αναφερθούμε σε τεχνικά χαρακτηριστικά και ιδιαίτερα στην περίφημη ισχύ. Στην πράξη οι παράμετροι που πρέπει να συνοδεύουν ένα μεγάφωνο (Thiele and Small parameters) είναι πολλές και γενικά δεν μπορούν να πουν πολλά στον μη μυημένο. Έτσι ενώ στο σπίτι όπου αγοράζουμε ολοκληρωμένο ηχείο τα τεχνικά χαρακτηριστικά έχουν αξία ,στο αυτοκίνητο που αγοράζουμε σκέτα μεγάφωνα δυστυχώς δεν μας βοηθάνε. Ειδικά στο πονεμένο θέμα της ισχύος επειδή το αν θα καταστραφεί ένα μεγάφωνο εξαρτάται και από άλλους παράγοντες , αυτό το νούμερο δεν μας λέει τίποτα ούτε για αυτό το θέμα. Και επειδή η παρεξήγηση σε αυτό το θέμα είναι μεγάλη καλό θα είναι να τονίσουμε ότι η ισχύς δεν έχει να κάνει ούτε με την αντοχή ενός μεγαφώνου, ούτε με το αν ταιριάζει με τον ενισχυτή μας και φυσικά δεν έχει καμία απολύτως σχέση με το πόσο καλά παίζει. Συνεπώς το τελευταίο που πρέπει να μας ενδιαφέρει για να αγοράσουμε ένα μεγάφωνο είναι η ισχύς του , ενώ πολύ μεγαλύτερη αξία έχει η εμπειρία του εγκαταστάτη που έχει δοκιμάσει πολλά μεγάφωνα και σε πολλά αυτοκίνητα και έχει βγάλει χρήσιμα και πρακτικά συμπεράσματα.

Πηγή: CarAudioForum
http://www.caraudioforum.gr/